winnice/terroir - Po co komu głowa w winnicy?


W I N O L O G I A
o w i n o r o ś l i i w i n i e

strona główna \| wydarzenia \| artykuły \| książki \| polskie wino \| galeria \| inne strony \| o/about \| mój blog

uprawa winorośli » winiarstwo » odmiany winorośli » poradnik winiarza » podróże/regiony » ludzie wina » historia/tradycje » wokół stołu » degustacja i ocena » ekomomia i prawo »		a r t y k u ł y \| uprawa/terroir PO CO KOMU GŁOWA W WINNICY? Wojciech Bosak \| 20-03-2012 Winnica Uroczysko, maj 2011 Jedna z projektowanych przeze mnie winnic, posadzona zeszłej wiosny, znajduje się w wyjątkowo uroczym miejscu – na stumetrowym wzniesieniu górującym nad doliną Dunajca, z którego widok obejmuje kilka pasm górskich, aż po charakterystyczny zarys Pienin na horyzoncie. Realizacja tego projektu nie była jednak tak sielankowa, jak opisany landszaft. Podczas prac przygotowawczych w najbardziej stromej części zbocza powstało osuwisko, które szczęśliwie udało się naprawić i zabezpieczyć, ale kazało nam to jeszcze raz przemyśleć dalsze przeznaczenie tego kawałka gruntu. Po rozważeniu paru innych pomysłów (którymi nie będę tutaj zanudzał) postanowiliśmy wraz z inwestorami, że najbardziej narażona na erozję partia stoku będzie uprawiana wyłącznie ręcznie, gdyż mechaniczny sprzęt mógłby spowodować tam kolejne osuwiska. Dlatego też parcelka ta została obsadzona winoroślą w bardzo gęstym rozstawie 1,2 na 0,8 metra, aby z każdej piędzi owej pracochłonnie uprawianej ziemi uzyskać możliwie wysoki plon, nie przeciążając przy tym zanadto poszczególnych krzewów. Zdecydowaliśmy, że rosnące tam winorośle będą prowadzone tradycyjnym sposobem na głowę. Krzewy prowadzone na głowę przy palikach i na niskim szpalerze, fragment projektu rekonstrukcji winnicy przy zamku w Janowcu, rys. W. Bosak, 2010 Wspomniana głowa (kopferziehung, gobelet), to znany co najmniej od czasów rzymskich sposób formowania winorośli, który polega na tym, że krzewy co roku przycina się bardzo krótko, najwyżej kilkanaście centymetrów nad ziemią, pozostawiając kilka krótkich czopków z pąkami na owocowanie. Po kilku latach cięcia tworzy się w tym miejscu zgrubienie w formie pięści, zwane właśnie głową. Prowadzone w ten sposób krzewy z reguły podwiązuje się do osobnych palików, choć wyrastające z głowy latorośle można także rozpiąć w formie niskich szpalerów na rusztowaniu z drutów. Jeszcze przed 60–70 laty był to podstawowy sposób uprawy winnic, stosowany w całej północnej i środkowej Europie, od Szampanii po Siedmiogród, nie wyłączając Zielonej Góry i Warki. Dziś jednak prowadzone w tej manierze winne krzewy prędzej zobaczymy na starych fotografiach, niż w naturze. Jednym z nielicznych miejsc na świecie, gdzie współcześnie próbuje się przywrócić ten tradycyjny system uprawy w nowo zakładanych winnicach są Węgry. Prowadzenie na niską głowę przynosi bowiem szczególnie dobre efekty przy uprawie popularnej tam kadarki, która na szpalerach nigdy nie osiąga porównywalnej koncentracji i finezji aromatu (o takich eksperymentach można poczytać m.in. »tu). Prowadzone na głowę krzewy kadarki, góra Eged k. Egeru Zresztą w literaturze często podkreśla się lepszą jakość wina pochodzącego z ciętych na głowę krzewów, co bierze się z ich niższej plenności, a także z tego, że winogrona dojrzewają bliżej ziemi, w bardziej stabilnym reżimie termicznym. W naszych warunkach klimatycznych wielką zaletą tego sposobu prowadzenia jest też łatwość okrywania krzewów na zimę. Wystarczy bowiem parę ruchów szpadlem lub motyką, aby głowę wraz z pąkami, z których wyrosną przyszłoroczne latorośle całkowicie obsypać ziemią, a wtedy winorośli nie straszne są nawet trzydziestostopniowe mrozy. Krzew prowadzony na głowę, wg Jules Guyot, Sur la viticulture du Nord-Est de France, Paris 1864 I to był właśnie główny argument za wyborem tej formy prowadzenia krzewów w przypadku wspomnianej winnicy nad Dunajcem. Zakładając bowiem, że jej część i tak będzie uprawiana ręcznie, można było sobie przy takim prowadzeniu pozwolić na nieco większe plantacje stosunkowo wrażliwych odmian Vitis vinifera – w sumie ponad 1600 krzewów traminera, pinot noir i pinot gris – co przy uprawie na szpalerach byłoby raczej ryzykowne. Mam też nadzieję, że rosnące w tak dużym zagęszczeniu krzewy wymuszą na sobie wzajemnie rozwój głębszych korzenieni, co dodatkowo zwiększy ich odporność na mróz i choroby. Winnica Uroczysko, maj 2011 Formowanie na głowę ma też swoje wady, które zadecydowały, że po ostatniej wojnie ten tradycyjny sposób prowadzenia winorośli został na większych winnicach niemal całkowicie zastąpiony przez formy szpalerowe. Uprawa takich krzewów jest bowiem bardzo pracochłonna, niewygodna (wymaga częstego schylania się) i trudna do jakiejkolwiek mechanizacji. Wyraźnie niższa, niż na szpalerach jest także wydajność plonu z jednego krzewu, choć w przeliczeniu na hektar te różnice nie są aż takie duże, z uwagi na większą gęstość nasadzeń. Winnica w Somló Poza tym forma na głowę nie wszędzie się udaje. Nisko prowadzone przy ziemi krzewy wymagają bowiem miejsc słonecznych, przewiewnych i dobrze chronionych przed przymrozkami, co w chłodniejszych regionach winiarskich mogą zapewnić tylko odpowiednie pochyłości i przewyższenia terenu. Jest to prawdopodobnie najlepszy – także z ekonomicznego punktu widzenia – sposób prowadzenia winorośli na bardzo stromych zboczach a także na bardzo suchych i ubogich glebach kamienistych i piaszczystych. Głowa zawodzi natomiast na terenach żyznych i bardziej wilgotnych, gdzie znajdujące się nisko nad ziemią owoce są szczególnie narażone na choroby grzybowe. ©tekst, rysunki i zdjęcia: Wojciech Bosak <!--webbot bot="HTMLMarkup" endspan i-checksum="10679" --><!--webbot bot="HTMLMarkup" startspan -->

© copyright by winologia.pl 2008-2011 \| wszelkie prawa zastrzeżone \| strona przeznaczona dla osób pełnoletnich
strona główna \| wydarzenia \| artykuły \| książki \| polskie wino \| galeria \| inne strony \| o/about \| mój blog


W I N O L O G I A
o w i n o r o ś l i i w i n i e

strona główna \| wydarzenia \| artykuły \| książki \| polskie wino \| galeria \| inne strony \| o/about \| mój blog

uprawa winorośli » winiarstwo » odmiany winorośli » poradnik winiarza » podróże/regiony » ludzie wina » historia/tradycje » wokół stołu » degustacja i ocena » ekomomia i prawo »		a r t y k u ł y \| uprawa/terroir PO CO KOMU GŁOWA W WINNICY? Wojciech Bosak \| 20-03-2012 Winnica Uroczysko, maj 2011 Jedna z projektowanych przeze mnie winnic, posadzona zeszłej wiosny, znajduje się w wyjątkowo uroczym miejscu – na stumetrowym wzniesieniu górującym nad doliną Dunajca, z którego widok obejmuje kilka pasm górskich, aż po charakterystyczny zarys Pienin na horyzoncie. Realizacja tego projektu nie była jednak tak sielankowa, jak opisany landszaft. Podczas prac przygotowawczych w najbardziej stromej części zbocza powstało osuwisko, które szczęśliwie udało się naprawić i zabezpieczyć, ale kazało nam to jeszcze raz przemyśleć dalsze przeznaczenie tego kawałka gruntu. Po rozważeniu paru innych pomysłów (którymi nie będę tutaj zanudzał) postanowiliśmy wraz z inwestorami, że najbardziej narażona na erozję partia stoku będzie uprawiana wyłącznie ręcznie, gdyż mechaniczny sprzęt mógłby spowodować tam kolejne osuwiska. Dlatego też parcelka ta została obsadzona winoroślą w bardzo gęstym rozstawie 1,2 na 0,8 metra, aby z każdej piędzi owej pracochłonnie uprawianej ziemi uzyskać możliwie wysoki plon, nie przeciążając przy tym zanadto poszczególnych krzewów. Zdecydowaliśmy, że rosnące tam winorośle będą prowadzone tradycyjnym sposobem na głowę. Krzewy prowadzone na głowę przy palikach i na niskim szpalerze, fragment projektu rekonstrukcji winnicy przy zamku w Janowcu, rys. W. Bosak, 2010 Wspomniana głowa (kopferziehung, gobelet), to znany co najmniej od czasów rzymskich sposób formowania winorośli, który polega na tym, że krzewy co roku przycina się bardzo krótko, najwyżej kilkanaście centymetrów nad ziemią, pozostawiając kilka krótkich czopków z pąkami na owocowanie. Po kilku latach cięcia tworzy się w tym miejscu zgrubienie w formie pięści, zwane właśnie głową. Prowadzone w ten sposób krzewy z reguły podwiązuje się do osobnych palików, choć wyrastające z głowy latorośle można także rozpiąć w formie niskich szpalerów na rusztowaniu z drutów. Jeszcze przed 60–70 laty był to podstawowy sposób uprawy winnic, stosowany w całej północnej i środkowej Europie, od Szampanii po Siedmiogród, nie wyłączając Zielonej Góry i Warki. Dziś jednak prowadzone w tej manierze winne krzewy prędzej zobaczymy na starych fotografiach, niż w naturze. Jednym z nielicznych miejsc na świecie, gdzie współcześnie próbuje się przywrócić ten tradycyjny system uprawy w nowo zakładanych winnicach są Węgry. Prowadzenie na niską głowę przynosi bowiem szczególnie dobre efekty przy uprawie popularnej tam kadarki, która na szpalerach nigdy nie osiąga porównywalnej koncentracji i finezji aromatu (o takich eksperymentach można poczytać m.in. »tu). Prowadzone na głowę krzewy kadarki, góra Eged k. Egeru Zresztą w literaturze często podkreśla się lepszą jakość wina pochodzącego z ciętych na głowę krzewów, co bierze się z ich niższej plenności, a także z tego, że winogrona dojrzewają bliżej ziemi, w bardziej stabilnym reżimie termicznym. W naszych warunkach klimatycznych wielką zaletą tego sposobu prowadzenia jest też łatwość okrywania krzewów na zimę. Wystarczy bowiem parę ruchów szpadlem lub motyką, aby głowę wraz z pąkami, z których wyrosną przyszłoroczne latorośle całkowicie obsypać ziemią, a wtedy winorośli nie straszne są nawet trzydziestostopniowe mrozy. Krzew prowadzony na głowę, wg Jules Guyot, Sur la viticulture du Nord-Est de France, Paris 1864 I to był właśnie główny argument za wyborem tej formy prowadzenia krzewów w przypadku wspomnianej winnicy nad Dunajcem. Zakładając bowiem, że jej część i tak będzie uprawiana ręcznie, można było sobie przy takim prowadzeniu pozwolić na nieco większe plantacje stosunkowo wrażliwych odmian Vitis vinifera – w sumie ponad 1600 krzewów traminera, pinot noir i pinot gris – co przy uprawie na szpalerach byłoby raczej ryzykowne. Mam też nadzieję, że rosnące w tak dużym zagęszczeniu krzewy wymuszą na sobie wzajemnie rozwój głębszych korzenieni, co dodatkowo zwiększy ich odporność na mróz i choroby. Winnica Uroczysko, maj 2011 Formowanie na głowę ma też swoje wady, które zadecydowały, że po ostatniej wojnie ten tradycyjny sposób prowadzenia winorośli został na większych winnicach niemal całkowicie zastąpiony przez formy szpalerowe. Uprawa takich krzewów jest bowiem bardzo pracochłonna, niewygodna (wymaga częstego schylania się) i trudna do jakiejkolwiek mechanizacji. Wyraźnie niższa, niż na szpalerach jest także wydajność plonu z jednego krzewu, choć w przeliczeniu na hektar te różnice nie są aż takie duże, z uwagi na większą gęstość nasadzeń. Winnica w Somló Poza tym forma na głowę nie wszędzie się udaje. Nisko prowadzone przy ziemi krzewy wymagają bowiem miejsc słonecznych, przewiewnych i dobrze chronionych przed przymrozkami, co w chłodniejszych regionach winiarskich mogą zapewnić tylko odpowiednie pochyłości i przewyższenia terenu. Jest to prawdopodobnie najlepszy – także z ekonomicznego punktu widzenia – sposób prowadzenia winorośli na bardzo stromych zboczach a także na bardzo suchych i ubogich glebach kamienistych i piaszczystych. Głowa zawodzi natomiast na terenach żyznych i bardziej wilgotnych, gdzie znajdujące się nisko nad ziemią owoce są szczególnie narażone na choroby grzybowe. ©tekst, rysunki i zdjęcia: Wojciech Bosak <!--webbot bot="HTMLMarkup" endspan i-checksum="10679" --><!--webbot bot="HTMLMarkup" startspan -->

© copyright by winologia.pl 2008-2011 \| wszelkie prawa zastrzeżone \| strona przeznaczona dla osób pełnoletnich
strona główna \| wydarzenia \| artykuły \| książki \| polskie wino \| galeria \| inne strony \| o/about \| mój blog