Badania DNA sławnych europejskich odmian winorośli ujawniły szczególną rolę, jaką w ich genezie odegrał traminer. Do jego bezpośredniego potomstwa zalicza się pinot, sauvignon blanc, grüner veltliner, chenin blanc, trousseau, sylvaner, rotgipfer, räuchling, tinta madeira, verdelho, elbling, folle blanche, petit menslier i petit manseg. W dalszym pokoleniu wywodzą się od niego między innymi cabernet sauvignon, riesling, neuburger, frühroter veltliner, a także liczne potomstwo pinota: chardonnay, gamay, aligoté, auxerrois, melon, aubin vert, romaine, knipperlé, st laurent, romorantin, sacy i co najmniej dwa tuziny innych szczepów.

Dotąd jednak nie ma stuprocentowej pewności co do genezy samego traminera. Dziś w zasadzie możemy wykluczyć prezentowaną przez starszych ampelografów tezę o jego pochodzeniu od starożytnych italskich szczepów aminea lub nomentana, które dzięki Rzymianom miały trafić do alpejskich dolin, a stamtąd do północnej Europy. Wątpliwy też wydaje się dziś związek tej odmiany z miejscowością Tramin (Termeno) w południowym Tyrolu, co jeszcze niedawno uznawano niemal za pewnik.

W XIV i XV wieku białe wina z tyrolskiego Traminu (tzw. traminerweine) cieszyły się sporą sławą w ówczesnym Cesarstwie Niemieckim i były sprowadzane między innymi do Nadrenii i Alzacji. Nic jednak nie wskazuje na to, aby były one wyrabiane z odmiany, którą znamy dzisiaj jako traminer. Niemiecki ampelograf Johann Philipp Bronner, który odwiedził Tramin przed połową XIX wieku ze zdziwieniem stwierdził, że w tamtejszych winnicach nie rośnie ani jeden krzew tego szczepu, skądinąd dobrze znanego mu z rodzinnej Badenii.

Nie jest też znany w południowym Tyrolu żaden lokalny synonim traminera (choć liczne lokalne nazwy na określenie tej odmiany występują na całym obszarze od Alzacji i Jury, po Siedmiogród i północną Chorwację). Wszystko więc wskazuje na to, że traminer w ogóle tam wcześniej nie występował, a jego pierwsze większe nasadzenia datują się dopiero na schyłek XIX stulecia. Natomiast legendarne wina z Traminu były wyrabiane z innych uprawianych tam dawniej szczepów, wśród których wymienia się muskateller weiss (muscat blanc à petites grains) i weisser lagrein.

Nazwa traminer w odniesieniu do winnych krzewów została po raz pierwszy odnotowana w 1483 roku w klasztorze Babenhausen koło Stuttgartu, co było niewątpliwym nawiązaniem do sławnych wówczas tyrolskich win. Nie jest to zresztą jedyny przypadek wywiedzenia nazwy szczepu winorośli od jakiegoś odległego miejsca, w którym nigdy on występował. Wystarczy tu tylko przypomnieć liczne burgundery i tokaje, które nawet nie powąchały swoich eponimicznych regionów.

Na podstawie testów DNA stwierdzono bliskie związki traminera z dziką V. sylvestris, a szczególnie z jej formami występującymi współcześnie nad Renem, zachowanymi w rezerwacie na półwyspie Ketch koło Spiry. Pokrewieństwo to podkreślają także niektóre cechy morfologiczne traminera, jak choćby okrągły kształt pestek winogron, który jest charakterystyczny właśnie dla dzikich winorośli.

Samo bezpośrednie pochodzenie od winorośli leśnej i zachowanie pewnych archaicznych cech wcale nie musi oznaczać dawności odmiany. Niektóre uprawiane dziś winorośle wywodzące się bezpośrednio od V. silvestris nie mają zbyt długiej historii, jak austriacki szczep orangetraube (bardzo zresztą do traminera podobny), czy gruziński asuretuli szawi, które zostały wyselekcjonowane z dziko rosnących krzewów winorośli dopiero około 1840 roku. Jednak o dawności naszego szczepu świadczy choćby ilość jego mutacji i klonów oraz – przede wszystkim – liczna i sławna progenitura. Dlatego wszyscy są raczej zgodni, że początki traminera sięgają co najmniej wczesnego średniowiecza.

Większość współczesnych badaczy uważa, że traminer jest po prostu udomowioną formą dzikiej V. silvestris, pochodzącą z terenu dzisiejszego pogranicza francusko-niemiecko-szwajcarskiego (gdzie zresztą do dziś znajdują się największe plantacje tej odmiany na świecie). Również najstarsze znane synonimy traminera, jak savagnin (z franc. sauvage – “dziki”, podobnie jak w przypadku odmiany sauvignon z zachodniej Francji), czy païen (od łac. paganus – “wieśniak”, “prostak”) wskazują, że już przed wiekami dostrzegano jego podobieństwa do dzikich winorośli.

Inną, dość kontrowersyjną koncepcję wysunął ostatnio niemiecki ampelograf dr Andreas Jung. Otóż według niego traminer wywodzi się z Panonii lub Dacji i stamtąd trafił na zachód w okresie wędrówek ludów. Mają o tym świadczyć jego genetyczne relacje z niektórymi odmianami ze wschodniej Europy. Za pomyłkę uważa on natomiast rzekome pokrewieństwo tego szczepu z nadreńskimi V. sylvestris, gdyż, twierdzi on, tamtejsze populacje dzikich winorośli od wieków mieszały się ze zdziczałymi siewkami pochodzącymi od odmian uprawianych w okolicznych winnicach. Jest to więc wtórna korelacja.

Podobnie jak wiele innych bardzo starych selekcji winorośli traminer wykształcił szereg mutacji i klonów, niekiedy tak różniących się między sobą, że do niedawna były one uważane za odrębne odmiany. Prawdopodobnie najstarszą jego formą jest traminer biały, znany też jako savagnin, o jasnych owocach i neutralnym aromacie. Forma ta uprawiana jest dziś głównie na Jurze francuskiej (pod nazwą savagnin) i w przyległych regionach Szwajcarii (jako païen i heida), choć jeszcze pół wieku temu występowała ona pospolicie w całej środkowej Europie, w tym w Zielonej Górze i Warce.

Młodsza zapewne jest mutacja traminera o ciemnoróżowych gronach, czyli traminer czerwony (roter traminer, savagnin rose), niemniej i ta forma znana jest od paru wieków. Od traminera czerwonego pochodzi z kolei najczęściej dziś uprawiana selekcja traminera, czyli gewürztraminer (savagnin rose aromatique, traminer aromatico). Ta mutacja odznaczająca się wyrazistym korzennym aromatem (często z nutą muszkatową) była po raz pierwszy wzmiankowana w 1827 roku w niemieckim Palatynacie i stamtąd w 1886 roku została sprowadzona do Alzacji, która uchodzi dziś w powszechnej opinii za "ojczyznę" gewürztraminera.

Inne, rzadko dziś spotykane formy tej odmiany, to traminer muszkatowy (savagnin blanc musqué) o bursztynowo zabarwionych owocach i wyrazistym muszkatowym aromacie oraz traminer gris, tetraploidalna mutacja o fioletowej skórce.